Bu sayfalarda yer alan yazı, belge ve fotoğraflar
    5846 sayılı yasanın güvencesi altındadır. İzinsiz
    kullanılamaz.




İsmail Kaldırım

İSMAİL KALDIRIM YAZDI: KÖY ENSTİTÜLERİ VE YURTSEVERLİK

               Toplumların ve bireylerin yaşamlarına yapılan en değerli yatırım eğitimlerine yapılan yatırımdır.

             Köy Enstitülerini kuranlar yıllar önce bunun farkına varıp ellerini taşın altına sokmuşlar. İhtiyaca göre okullar açmışlar. Bireyi, yani öğretmenleri yetiştirip topluma ışık olsunlar diye göndermişler.

             Bu okulların insan dimağına kazandırdıklarını kabullenemeyenler bu eğitim kurumlarının önünü kesip kapatılmasına neden olmuşlar. 

             Bizler bugün bu okullarda yapılanları , yaşananları birer efsana dinler gibi dinliyoruz, daha doğrusu dinliyorduk.



            Günümüzde bu Köy Enstitülerinin tarihi diyebileceğimiz bir eseri Mehmet Erbil Hoca yayımladı. Dinlediklerimizden daha çoğunu anı olarak bu kitaptan okuma fırsatını edindik. Bu okullar hakkında doğrudan bilgi sahibi oluyoruz.Tarih insanın hikayesi ise hikaye de insanın tarihidir. İşte onun için bu kitaba Köy Enstitülerinin tarihi diyorum.

            Erbil Hoca bu Köy Enstitülerinden Hasanoğlan'da çalışmış, anılarından yararlanmış. Hasanoğlan Köy Enstitüsünün özünde genel olarak Köy Enstitülerini anlatmış.

            Akıcı bir dil kullanıp, olayları birbirine bağlama da büyük başarı göstermiş. Bizim o anıların sahipleri ile aynı dünyayı paylaştırmayı başarmış. Fotoğraflarla anıları desteklemesi ayrı bir güzellik olmuş. Anıları güncelle birleştirmesi de (Talip Apaydın'ın ölümü) daha güvenir, daha değerli kılmıştır.

           Ufak tefek bazı tekrarlar, yazım hataları, noktalama işareti eksikliği; eserin amatör ve özverili bir ruhla yazıldığının sonucudur.

           Teşekkürler Erbil Hoca.

                                İsmail Kaldırım
                                   Kasım 2015



Mehmet Aydın

                          KÖY ENSTİTÜLERİ ÜSTÜNE YENİ BİR KİTAP

              Resim- İş Öğretmeni Mehmet ERBİL, Köy Enstitüleri ve yurtseverlik (Payda Yayınları, 2014) adlı yeni bir kitap yayımlamıştır. 1970 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü'nü bitiren ERBİL, yurdun değişik yörelerinde öğretmenlik yaptıktan sonra Ankara Hasanoğlan Atatürk İlköğretmen Okulu'na atanır. Burada sık sık adları değiştirilen Atatürk Öğretmen Lisesi ile Anadolu Öğretmen Lisesi'nde tam 17 yıl görev üstlenmiştir. Çalışmaları sırasında, 1942 yılında tamamlanan köy enstitüsüne ilişkin dersliklerden birini, 1973 yılında özüne dokunmadan, yapı özelliğini de koruyarak ''Resim ve İş Dersliği'ne ve Arşivine'' dönüştürür. 1994 yılında Yüksek Lisansını tamamlar.

          Halen, Birleşmiş Ressamlar ve Heykeltıraşlar Derneği üyesi olan Mehmet ERBİL, kitabında eski köy enstitüleri değerleriyle yurtseverliği eşdeğer olarak niteler. Yapıtında her Köy Enstitüsünün kuruluş süreçleriyle çekilen sıkıntılarından söz eder. Orada öğrencilerin işe ve üretime dayalı enstitü izlencelerini sağlamak için büyük bir özveriyle her türlü yapılanmaları, imece yöntemine göre uyguladıklarına değinir. Odak olarak, Hasanoğlan Köy Enstitüsü ile Yüksek Köy Enstitüsü ele alınmakla birlikte, hemen 21 köy enstitüsünün çarpıcı ve tipik kuruluş yanları çok ayrıntılı bir biçimde ustaca anlatılır.

         Yazar, öğrencilerin yetişme tarzları yanında, onların sanat ve teknik alanlarındaki başarılarından söz eder. Ayrı okuma, rapor, proje düzenleme, derlemeler yapma gibi üstün meziyetlerini dile getirir. Daha önceleri köy enstitüleri üstüne yazılmış ürünlerden örnek metinler sunar. O kurumlarda yürütülen öğretmen gözetimindeki incelemeli yurt gezilerine değinir. Yönetici, öğretmen, öğrenci ve tüm çalışanların tam bir uyum içinde ulusal bir birlik sergilemeleri yanında, usta öğreticiliğin önemini vurgular.

         ERBİL, kuruluş ve çalışmaları yönünden ulusal aydınlanmanın birer öncüleri olarak belirttiği köy enstitülerinin türlü nedenlerle yıkılışını, bağışlanmaz birer tarihsel kötülük biçiminde yorumlar. Onca kuruluş yapılar, onca yetiştirilmiş meyvelikler ve bahçelerin üzerinde bugün ne yazık ki baykuşlar tünemektedir. Öyle ki, o dönemin tutucu kafaları, kimi yönetim binalarını yıkmışlardır. Şimdi bütün bunlara duyarlı insanların içleri sızlamaktadır.

           Bundan başka yazar, köy enstitülerinden yetişip yapıtlar vermiş şu kimselerin ürünlerinden özlü örnekler vererek, onlara sonsuz saygılarını belirtir. Mahmut ve Naciye MAKAL, Talip APAYDIN, Ali DÜNDAR, Musa Kâzım YALIM, Abdullah ÖZKUCUR, Mustafa GÜNERi, Aydın İPEK ve Nevzat AKORAL...

              Bu arada, içlerinde eski bir öğretmen ve yönetici olarak çalışmaktan onur duyduğumu belirtirken, yazar Mehmet ERBİL'i özlemleriyle dolu olduğumuz o özgün eğitim örgütlerini yeniden gündeme getirdiği için kendisine yürekten teşekkür ederim.

                    YAZAR- ŞAİR- ELEŞTİRMEN- EĞİTİMCİ

                                     MEHMET AYDIN

 

Ünal Şöhret Dirlik     
     KÖY ENSTİTÜLERİ VE YURTSEVERLİK

 Yazan: Ünal Şöhret Dirlik

 Değerli Eğitimci Yazar Mehmet Erbil’in Köy Enstitülerini anlattığı bu eser
202 sayfa. Bana geliş tarihi 23 Şubat 2015. Defalarca, üzerinde dura dura
okudum. Mehmet Erbil’i yakından tanıdım. Köy Enstitülerini onunla bir daha
dolaştım. Aksu’da okuduğum dönemde Köy Enstitülerinin kapanışını
yaşamış biri olarak yazılanları ve hayatı anlatılan Köy Enstitülüleri yeniden
tanıdım.

 Yazar  Mehmet Erbil, kitabın arka kapağında şöyle anlatıyor kendini ve
Köy Enstitülüler sevdasını:

 “Hasanoğlan Köy Enstitüsü öğrencilerinin yaptığı derslikler ve diğer yapılar
arasında 17 yılım geçti. Bu yıllar içinde, Hasanoğlan Atatürk İlköğretmen Okulu,
Atatürk Öğretmen Lisesi ve Anadolu Öğretmen Lisesi resim öğretmeni olarak
görevimi sürdürdüm. Bu yılları dolu dolu yaşadım. 1941 yılında başlanıp, 1942
yılında tamamlanan dersliklerden birini 1973 yılında  özüne dokunmadan, yapı
özelliğini koruyarak resim ve iş dersliğine dönüştürdüm. İlk yıllarda 5 derslik
yapıldı. Yapılan bu beş yapı, çadırlardan sonra Köy Enstitüsü öğrencilerine
sıcak bir yuva olmuş, üstü derslik, toprak seviyesinden altta olan bodrum
bölümü de yatakhane olarak kullanılmıştı. Bu yapıları; Kepirtepe, Pazarören,
Çifteler, Gölköy ve Akçadağ Köy Enstitüsü’nden gelen eğitmen, öğrenci ve
öğretmenlerden oluşan  30’ar kişilik ekipler 20-25 günde yapmışlardı. Bir yarış
içinde, güle oynaya başarmanın tadını alarak çalışmış, eğitim yapılarını
oluşturmuşlar. Ben bu bu ekiplerin yaptığıyapılarda ders gören, bu yapılara ek
olarak ytapılan diğer yapılarda alın teri olan 1950 yılı mezunları ile zaman zaman
birlikte olmak şansına sahip oluyorum.

 Çok güzel anıları var. Bu anıların tümünü hemen anımsayamıyorlar. Ancak
onlar yarenlik ettikçe, söyleşileri derinlere daldıkça bazen anımsıyorlar, ya da
konuşmalar sırasında o günlerde olmuş, ya da o sizce olabilecekleri bilgilerinizin
ışığında sormayı başarabilirseniz anımsayabiliyorlar. Ve o an yaşadıkları
mutluluklarını anlatmanın olanağı yok. Bu anılarını görmeniz ve yaşamanız gerek.
O anda o günlerdeki gibi gözleri pırıl pırıl, neşe içinde gülüp coşuyorlar, yeniden
çocukluk ve de gençlik yıllarına dönüyorlar..”


Kitabın Yazarı Mehmet Erbil

 Mehmet Erbil’in bu kitabında neler var:

 - Önsöz : Mahmut Makal-  İvriz Köy Ensttitüsü Çocukları- Anıtkabir’de Hasanoğlan  
Köy Enstitüsü Öğrencilerinin Alınteri -Atatürk Işığı Köy Enstitüleri -Bir Fotoğrafın
Anımsattıkları: Aydın İpek ve Fakir Baykurt- Çalışkan Bir Köy Enstitülü İdris Aslan

 - Eğitimci ve Dilci yazar Ali Dündar- Eğitimci Yazar Mahmut Makal

 - Köy Enstitüleri ve Dürüstlük-Hasanoğlan Çeşmesi- Hasanoğlan Köy
Enstitüsü Açık Hava Tiyatrosu- Hasanoğlan Köy Enstitülü Musa Kâzım Yalım

-Hasanoğlan Köy Enstitüsü Öğrencilerinden Bir Demet

 -Hasanoğlan Köy Enstitüsü Uygulama Okulu ve Başöğretmen
Hacı Küçük Karaca- Hasanoğlan Köy Enstitüsünün Kuruluşu

 -Hasanoğlan’a Ağıt-Hasanoğlan’da Âşık Veysel-Hasanoğlan’da Gölköy Köy
Enstitüsü İzleri- Hasanoğlan’da  İz Bırakanlardan Nevzat Akoral

 - Hasanoğlan’da Müzik Dersliği ve Sonradan Eklenen Sinema Salonu

 - Köy Enstitüleri ve Yurtseverlik- Köy enstitülerinde Eğitim ve Teknoloji

 - Köy Enstitülerinde Sanat ve Kültür- Köy Enstitülü Bir Çınar Talip Apaydın

 -Ladik Akpınar Köy Enstitüsü Mezunu Aydın İpek- Hasanoğlan Köy
Enstitüsü’nün Katledilen Yapıları-Mualla Eyüpoğlu ve Bağevi

 - Şimdi Sözden Çok İş Zamanıdır-Köye Elektrik İsteyen Resim

 - Pazarören köy Enstitülü öğretmen Veli Dpğanay-Cılavuz Köy Enstitülü
Mustafa Turan

 - Köy Enstitülü Bir Usta Abdullah Özkuçur- Yerkesik ve Naciye Makal

 - Üretken Bir Köy Ensttitülü Süleyman çalışkan- Köy Enstitülü Öğrenciler
Devletten Alacaklıdır

 - Ve Mustafa Güneri Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nün Objektife Yansıyan Tarihi

 -Kaynakça

 - Özgeçmiş

 ÖNSÖZ’de Mahmut Makal “Ulusal Duygu ve Köy Enstitüleri, Halk Budur, Atatürk
Yanlış mı Söyledi?, Askere, Öğrenciye bakışları, Ulusal Duygu Tartıcıları ve 
Enstitüler Türk Buluşudur

 Başlıklı yazılarında Köy Enstitülerini içinde yaşamış biri olarak enine boyuna anlatıyor.

 *İçindekiler Bölümüne bir göz atacak olursak hepsi de üzerinde ısrarla durulacak
konular işlenmiş, yazarlar tanıtılmış, Köy Enstitüler ele alınırken “her derde deva” olan
öğretmenlerin yetiştirilmesinin ele alındığı görülüyor. Bilhassa “ ENSTİTÜLER TÜRK
BULUŞUDUR” görüşü ne kadar doğru bir görüş.

 Kitap baştan sona çok güzel ve okunası konuları içeriyor. Mehmet Erbil’i kutluyorum.
Ben değerli okuyucularım için sayın Erbil’in kitabından Mahmut Makal’la ilgili Söyleşiyi
seçtim. Bakalım beğenecek misiniz?

 EĞİTİMCİ YAZAR MAHMUT MAKAL

 “Mahmut Makal’ı bilmeyen var mı? Varsa internet ortamında adını yazıp, sanal
ortamda şöyle bir dolaşsın. Karşısına sayfalar dolusu yazılar, yazdıklarından parçalar
çıkacaktır. Üşenmeden okurlarsa, o sayfalarda yazılanları didik didik edip, incelemeden,
okumadan geçemeyeceklerini göreceklerdir. Çünkü Makal’ın yaşamı, yaptıkları, yazdıkları,
çektikleri bu satırlar arasında yer alır. Zaman zaman hayıflanırsınız. “Ülkesini, halkını,
köyünü bu denli seven insana bunlar yapılır mı?”demekten kendinizi alamazsınız.

 Mahmut Makal, Aksaray ilinin Demirci köyünde 1930 yılında doğdu. İlkokulu bitirdikten
sonra sınavını kazanarak 1943 yılında İvriz Köy Enstitüsü’ne girdi.

 İvriz Köy Enstitüsü’nde öğrenci iken, okudu, yazdı. Yazdıklarını dergilerde okurları ile paylaştı.
Köyüne dair usuna gelenleri notlar halinde, büyük duyarlılıkla yazdı. Dur durak bilmeden yazmayı,
araştırmayı ve de okumayı sürdürdü. Şiirlerle başladığı yazın yaşamı öğrenciliği sırsında da yine
dur durak bilmeden sayfalara yansımaya başladı. İvriz Köy Enstitüsü’ne gelen arkadaşı Ali
Dündar’la şiirleri konusu üzerinde uzun uzun konuştu. Ali Dündar; Mahmut  Makal’a; “Düşünceye
sınır olmaz. Ölçü kuralları ile kafiyeli  şiirler yazılabilir, böylece duygular ve düşünceler daha serbest
anlatılmış olur” diyerek onu yüreklendirir. Ali Dündar, Mehmet Başaran, İsa Öztürk ve Bekir Semerci
Yüksek Köy Enstitüsü’nde öğretmenleri Sabahattin Eyüboğlu başkanlığında Köy Enstitüsü Dergisi’nin
öğrenci yazı kurulunda yer alıyorlardı. İvriz gezisi de bu kapsamda, yazı ve bilgiler toplamak amacıyla
yapılmıştı. Mahmut Makal’ı dergide yer alan şiirlerinden ötürü tanıyordu, yakınlıkları bundandı.
Mahmut Makal bu yakınlıkları ve bu heyecanları hep yaşadı.

 Öğretmen olduktan sonra da içi içine sığmıyordu. Öğrencilerine bilgiler aktarıyor, köy odasında köy
halkına yazılar, öyküler okuyordu. Hele Köy Enstitüleri Dergisi’nde çıkan öğrenci yazılarını ve
araştırmalarını okuyor, bazı okuyanlar bu yazılanlara inanmıyor; bunları öğrencilerin yazıp
araştıracağını uslarına dahi getiremiyorlardı. Ne var ki, işin doğrusu buydu, okudukları hepten
gerçekti. Kısaca Köy Enstitülü öğrenciler, yoğun bir bilgi birikimi ve yoğun bir çevre bilinci ile
donanıp yetişiyorlardı. Her şey ile ilgilenip  öğreniyorlar,  araştırıyorlar, yazıyorlar ve de bunları
tez elden çevresindekilere aktarıyor,"paylaşıyorlardı" çünkü bilgi, paylaştıkça
ve halka ulaştıkça değer kazanıyordu.

 Bu nedenledir ki; onalar halkına yöneldikçe, yol gösterdikçe, bilinçlenme ortamına yönelttikçe
tedirgin olanlar da çoğaldı. Ellerindeki güç ve yetkilerin bir bir ortadan kalkacağını, değersiz hale
geleceğini görmeye başladılar. Bundan böyle gerçeklerin üstünü örtemeyeceklerini ve halkı kul
olarak göremeyeceklerini sezmeye başladılar.O sırada Mahmut Makal’ın , 17 yaşlarında Nurgüz
köyünde tuttuğu notlar, 1950 yılının başlarında “Bizim Köy”adıyla yayınlandı. Tüm yazarlar,
okuyucular, yöneticiler bu yapıttan söz etmeye başladılar.Ülke gerçekleri gözler önüne serilmiştir.
İlgi büyüktür ve yayınevi kısa sürede 4 baskı yapmıştır.

 Aydınlatmacı çalışmalardan ötürü tedirginliği artanlar, fırsat bu fırsat dediler. Bizim Köy adlı kitabı
nedeni ile yoğun bir karalama kampanyasına giriştiler. İlkin, daha kitabının baskısını bile görmemiş
olan Mahmut  Makal’ın evini aradılar ve Makal’ı tutukladılar. Mahmut Makal kitabını, kış koşullarının
sonrasında, köye gelen bu jandarmalarda görmüştü. Ceza mı aldı, hayır. Sadece tutuklu bulunduğu
süre yanına kar kaldı. Daha sonra da köşkten davet aldı, Cumhur başkanı ile görüşme yaptı. Bu
görüşme sonrası “Bazı şeyler değişir mi?”diye düşünüldü. Ne var ki, değişen bir şey olmadı. Yine
eski karalamalar, sürgünler sürdü gitti.

 Öğretmenliğini rahat yapamaz hale geldi. Altı yıllık öğretmenliğinden ayrılarak 1953 yılında
Gazi Eğitim Enstitüsü’ne girdi ve 1955 yılında bitirdi ve müfettiş oldu. Ancak soruşturmalar,
tedirgin etmeler son bulmadı, peş peşe geldi. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Adana’da görev
yaparken müfettişliği elinden alınarak sağırlar okulunda Türkçe öğretmenliğine atandı. Bu
zorluklar içinde öğretmenlik yaşamı 17 yıl sürdü Öğretmenliği bırakmak zorunda kaldı. Bir süre
Venedik Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı dersleri verdi. Arkasından Karadeniz Bakır
İşletmeleri’nde çalışmaya başladı. Yazı tutkusu sönmüyor, sürekli yazıyordu. İnceleme, gezi,
hatta fıkra türünde yazılar yazdı.1976 yılında  da çalıştığı kurumdan emekli oldu.

 Tüm bunlara karşın Mahmut Makal da, Anadolu insanının sevecenliğini abartısız olarak görmek
fırsatını da bulursunuz. Bu nitelikleri yazdığı yazılarda ,öykülerde tüm sıcaklığı ile görülür ve sezilir.
Ayrıca duruşu ve aydınlık saçan bilgeliği ile  de toplumcu, gerçekçi bir yazar olma niteliğini fazlasıyla
hak eder.

 Bu nedenle; Mahmut Makal, “Bizim Köy” adlı yapıtı ile 1966 yılında Uluslararası Eğitim Bilim ve
Kültür Kuruluşu ÜNESCO’nun  “Dünya Kültürüne Hizmet Ödülü”nü almıştır. Daha donra 1977 yılında
da “Değişenler” adlı yapıtıyla Türk Dil Kurumu ödülüne layık görülmüştür. Seksen yıllık yaşamı Köy
Enstitülü olma ruhuyla dolup taşmış, aydınlık ve ülkü dolu sevecenliği ile topluma mal olmuş bir
Cumhuriyet dönemi yazarımızdır.

 Dahası Mahmut Makal, eğitimciliği, yazarlığı, öncü oluşu nedeniyle de 2001 yılında “Mustafa Necati
Onur Ödülü”ne değer görüldü. Gerçekten yerinde ve doğru bir hak edişti bu. Tüm saygım ve içtenliğimle
kutlarım.

 O’na tüm bu diriliği ve genç düşüncesi ile yazın dolu, topluma aydınlık saçan daha nice sağlıklı
yıllar diliyorum.

 Teşekkkürler Mehmet Erbil, sayende Köy Enstitülerinde güzel bir yolculuk yaptık.

 Uzun ömürler sevgili Mahmut  Makal…(ÜŞD)

 

   

           KİTABIM ÇIKTI(1),
   ANLATILMAZ DUYGULAR  
             İÇİNDEYİM
 
    Düşündüm, düşündükçe yazdım. Yaşadım, yaşadıkça

  yazdım. Gördüm, gördükçe yazdım. Yazdıklarımı

    paylaştıkça çok okunduğunu, çok beğenildiğini duydum

   ve de gördüm. Dostlar bunları kitaba dönüştürmemi istediler.

   Onları kıramazdım ortaya bu yapıtım çıktı. Yoğun ilgi

   gördü. Olumlu eleştiriler aldı. Anlatım dilim, türkçem

   beğenildi. Akıcı yazdığım noktasında birleşti okuyanlarım.

   Okuyanlara teşekkür ederim. İşte örnekler:

    09. Aralık. 2014


    
      Fotoğraf: :Emrullah Güney 25 Aralık 2014

            Köy Enstitüleri ile ilgili yayımlanmış pek çok kitap var.
     Okumaktan tad aldıklarımın yeri başka. Mustafa Ekmekçi' nin,
     Mehmet Erbil'in ve Bulancak Atatürkçü Düşünce Derneği'nin
     yayımladığı 3 eser... Öğretmen yetiştiren eğitim fakültelerinin ders
     vericileri bunlardan haberdar olmalı!
           Başka türlü nasıl yararlı olunabilinir ki !

            Emrullah Güney

             25 Aralık 2014

   
    Payda Yayıcılıkta İmza Günü 10 Ocak 2015

 Mehmet Erbil ve Nevzat Türkel       

Nevzat Türkel yazdı:
BİR KİTAP ve DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ!

     Geçtiğimiz hafta, beklediğim kitap çıktı. Bu kitap, sevgili

    dostumuz ve meslektaşımız, ressam Sayın Mehmet Erbil’ in

     “KÖY ENSTİTÜLERİ ve YURTSEVERLİK” isimli kitabı.
     Öncelikle Sevgili Erbil Hocamızı bu güzel ve değerli eser

    için gönülden kutluyorum.
    Sayın Erbil kitabı çıktığı gün, bana kargo ile gönderme

    nezaketinde bulundu. Bunun içinde kendisine teşekkür

    ediyorum. Kitap ertesi günü elime geçti ve o akşam,

    deyim yerindeyse soluksuz okudum ve akşamdan bitirdim…
    Sayın Erbil bu 200 sayfalık kitabında bir dönem ülkemizin

   yüz akı ve tüm dünyaya örnek olan Köy Enstitülerini ele

   alırken, benim de eğitim öğretim gördüğüm, kendisinin de

   Resim öğretmeni olarak görev yaptığı o zamanki adıyla

   Hasanoğlan Köy Enstitüsü, bizim zamanımızda ki adıyla

    Hasanoğlan Atatürk İlköğretmen Okulu’nu merkez olarak

   almış.
    Öncelikle Sayın Erbil beni aldı yıllar öncesine götürdü,

    yıllar sonra Hasanoğlan’da bir kez daha yaşadım ve 1940 lı

   yıllarda Hasanoğlan’ı kuranlarla birlikte, binalar yaptım,

   bahçeler kurdum, dağları aşıp sular getirdim, ürettim.

   Üretmeden tüketmedim.

   
    İmza Günü 10 Ocak 2015

   Sayın Erbil, Köy Enstitülerinin ilkesi olan; “Üretmeden

   tüketmek en büyük ahlaksızlıktır” ilkesini bir kez daha

   bizlere anımsatırken, sanki yeni nesillerinde beynine

    silinmeyecek şekilde kazımak istiyor gibi. İnsan keşke

    demekten kendini alamıyor.
    Kitabın “Aşık Veysel Hasanoğlan’ da” bölümünü okurken,

    ve Veysel’ in kendi elleriyle diktiği kiraz ağacının akıbetini

   okurken göz yaşlarımı tutamadım….
    Bu kitabı özellikle o günleri yaşamak adına öğretmen okulu

   mezunlarının, genç nesillerinde ülkemizin geleceği ve

   gelecekte ulaşmasını hepimizin arzuladığı refahı yaşamaları

   için mutlaka okumaları gerektiğine inanıyorum ve salık

   vermekten büyük gurur duyuyorum….
    Sevgili dostumuz, öğretmenimiz Sayın Erbil’i, tamamen

   belgelere dayanan bu güzel eseri bizlere sunduğu için bir

   kez daha gönülden kutluyorum ve teşekkür ediyorum…
   Emeğine sağlık Sayın Erbil, sevgiyle ve saygıyla ve yeni

   kitaplarında buluşmak dileğiyle…

    Nevzat TÜRKEL

   09 Aralık 2014 Salı saat 22.00-22.30
    (1) Mehmet Erbil, Köy Enstitüleri ve Yurtseverlik, Payda

   Yayıncılık,  2014 Ankara.

     -Yüreğine, kalemine sağlık Nevzat öğretmenim. Bu denli övgüyü

    haketmediğimi düşünüyorum. Hasanoğla'da okumanın verdiği

    duyarlılık satırların içine sinmiş. Tüm Hasanoğlan mezunlarına

   yürekten selam olsun. Onlar destan yazdılar. Onlar kasaba kurdular.

   Onlar yakmadılar, yıkmadılar, kesmediler. Çevrelerini yeşertip

   cennete çevirdiler. Tümüne yeniden selam olsun.
   Mehmet Erbil

     -Sayın Erbil; siz çok daha fazlasını hakediyorsunuz. Biz

   Hasanoğlan’da okuyanları bu kitabınızla öyle mutlu ettiniz ki

    kelimelerle anlatmak olası değil. Ben bir kez daha teşekkür ediyorum.

    Kolay gelsin, iyi akşamlar.
    Nevzat Türkel

Gülhayat Varlık

      GÜLHAYAT VARLIK YAZDI

    -Mehmet öğretmenim, gönderdiğiniz değerli kitabınızı aldık....

   Çok teşekkür ederiz...Hasan da ben de okumaya başladık..

   Kapak resmindekilerden birisi de benim babam diye bakıyor,

    heyecanlanıyorum..Babam 1950 mezunu DEDE ÜNAL...Babam ,

   ben ve oğlan kardeşim MEHMET ALİ ÜNAL aynı okulda okuduk

   ve mezun olduk..Hasan ve ben 1971 mezunuyuz...Çok duygulandım...

   Size çok teşekkür ediyorum..SEVGİLER,, SELAMLAR....
   Gülhayat Varlık

    Sevgili Gülhayat Varlık;
    Daha önce de yazmıştın. Babam "Sait Bozkurt adını sık sık anardı" demiştin.
    Babanız Dede Ünal, Sait Bozkurt öğretmenle sınıf arkadaşı idiler. Anıtkabir
    inşaatına sınıfça birlikte gittiler. Sait Bozkurt öğretmene sorduğumda,
    "Evet Dede Ünal sınıf arkadaşımdı. Anıtkabir'de birliklte çalıştık.
     Aramızdaydı" diye belirtti. Böyle bir babanın kızı olduğunuz için size ne mutlu.
     Sevgiyle kalın. Selamlar Varlık ailesine. (9 Nisan 2015 Perşembe)

 
   
    İmza Günü 10 Ocak 2015

    
Arzu Kök

Arzu Kök yazdı:
KÖY ENSTİTÜLERİ VE YURTSEVERLİK (1)

    1948 Adıyaman doğumlu bir Resim öğretmeni, Ressam Mehmet Erbil.
    Yıllarca Hasanoğlan’da öğretmenlik yapmış ve orada Köy Enstitülerinin
    büyüklüğünü görmüş. Köy Enstitülerinin ne kadar önemli kurumlar olduklarını,
    orada yetişenlerin nasıl birer  cevher olduklarını orada geçirdiği yıllar içerisinde
    çok daha iyi görmüş, anlamış. Ve emekliliğinden sonra Köy Enstitülerine ve
    Köy Enstitüsü mezunlarına bir vefa borcu olduğunu düşünerek bir kitap yazmış
    “Köy Enstitüleri ve Yurtseverlik”  adında. Kitaba sağolsunlar imzalı bir şekilde
    verdiler bana. Çok mutlu oldum ve bir solukta okudum.
    Ardından da bu kitap üzerine yazmadan duramadım doğrusu.

   
    İmza Günü 1972 lerden Ayşe Kavak Aydın, Nutkiye Karabacak 10 Ocak 2015

    200 sayfalık kitabında bir dönem ülkemizin yüz akı ve tüm dünyaya örnek
    olan Köy Enstitülerini ele alıyor. Kitap daha çok Köy Enstitüsü mezunlarıyla
    yapılan söyleşiler sonucu onlar için yazılmış denemelerden oluşuyor. Ancak
    yıllarca görev yaptığı yerin Hasanoğlan olmasından ötürü olsa gerek
    Hasanoğlan ağırlıklı olmuş. Ancak sanılmasın  ki sadece Hasanoğlan var, değil.
    Neredeyse tüm Köy Enstitüleri var bu kitapta. Kitabın önsözü  yine bir Köy
    Enstitülü olan Mahmut Makal’a ait. Köy Enstitüsü ruhunu anlatıyor  o da
    yazdığı önsözde.
    Kitap Payda Yayıncılık tarafından basılmış.

 
   
    İmza Günü Müzeyyen Yıldırım ile birlikte 10 Ocak 2015

    Yıl, 1940’lı yılların başı, Hitler neredeyse tüm Avrupa’yı kapsayan cephelerde
    savaşıyor. Türkiye’nin de savaşa girme ihtimalinden söz ediliyor. Halk gıda ve
    diğer ihtiyaçlarını ‘vesika’ yardımı ile karşılayabiliyor. Milli gelir büyük oranda
    azalmış durumda. İşte bu durumdaki Türkiye’nin koşullarında bile, gelecek
    nesillerin yetiştirilmesi projesine öncelik verilmiş. Zira Atatürk ülkeyi Türk
    Gençliğine emanet etmişti ve iyi yetiştirilmeleri gerekiyordu. Bu amaçla da
    17 Nisan 1940 tarihinde Köy Enstitüleri Kanunu kabul edilmiştir. Tam 74 yıl önce.
    İki yıl sonra da sistem, organizasyon ve yöntemlerinin ne olacağı hususunda bir
    kanun çıkarılmıştır. Ancak bu kanun alışılagelenden farklıdır. Çünkü bu kanun bir
    yatırım  projesine, hatta ve hatta bir fizibilite raporuna benzemektedir.

 
   
    İmza Günü Sümbül Türkmen Sayhan ile birlikte 10 Ocak 2015

    1940’lı yıllarda ülkedeki okuma-yazma oranı %20 civarında. Tarımda saban
    dışında alet kullananların sayısı parmak sayısını geçmiyor. Suni gübrenin adı
    bile duyulmamış. İşte bu durumdaki köylere, şehre tayini çıksın diye yanıp
    tutuşmayan, çevrenin zanaat imkânlarının gelişmesine katkı koyabilecek,
    tarımdan anlayan öğretmenler yetiştirmek amacıyla kuruldu
   
    Köy Enstitüleri. Beş yılda 30.000’e yakın öğrenci ile 21 tane Köy Enstitüsü
    kurulmuş. 1940’lı yılların başındaki öğretmen sayısı bu enstitüler sayesinde
    iki katından fazla bir seviyeye ulaşmış. Öğretmen sayısındaki artış oranı %55.

    
    Krişna Sanat Galerisi İmza Günü 24 Ocak 2015

     Bu enstitüler sayesinde köylerde yaşam standardı artmış, tarım daha bilinçli
     bir şekilde yapılagelir olmuştur. Enstitülerden mezun olan her öğrencinin
    çantasında bir köyde halka hizmet için gerekecek her türlü alet-edevat mevcut
    bulunmaktaymış. Çekiç, çivi, orak, testere, ilkyardım çantası…v.b… Ancak
    1952’li yıllara gelindiğinde Demokrat Parti , dış mihrakların da kışkırtmasıyla 
    bu gençlerin çantalarında bulunan  orak-çekiç ikilisini  komünizm’i yayma
    çabası  olarak algıladılar. Ve yazıktır ki bunun sonucu olarak tüm Köy
    Enstitü’lerini kapattılar. Hatta Köy Enstitüleri’nin kurucularından olan
    Hasan Ali Yücel‘komünist’ olduğu gerekçesiyle yargılandı.

     Oysa Köy Enstitüleri bir çölü vaha oluşturarak kurtarma projesinden başka
    bir şey değildi. Açık oldukları sürece de birçok vaha oluşturabilmeyi başarmış
    mükemmel bir projeydi.

    
     İmza Günü 24 Ocak 2015

     Ancak bu kadar başarı ve iyi yetişmiş bir nesil bazı çevrelerin işine gelmedi.
     Kapatıldılar tek tek. Oysa geleceğe yapılmış en büyük yatırımlardan bir tanesiydi.

    
      İmza Günü 24 Ocak 2015

     Hasanoğlan Köy Enstitüsü Kurucu Müdürü Hürrem Arman “Kollarımızı
     kaldırıp vatan için yemin ettik.” diyordu. Evet yemin etmişti tüm öğretmen
     ve öğrenciler. Ülkenin kalkınması adına hiçbir şeyden kaçınmamışlar, hatta
     imkansızlıklar içinde imkansızı başarmışlardır. İşte bu nedenle en büyük
    yurtseverler onlardır. Üstelik bunları yaparken asla gocunmamışlar, güle oynaya,
    hatta birbirleriyle yarışır şekilde yapmışlardır her şeyi. Mehmet Erbil’in kitabında,
    şu sıralar yaşları 80’nin üzerinde olan bu insanların anlattıkları onların bugün bile
    o heyecanı nasıl yaşadıklarının göstergesi niteliğinde. Okurken bir kez daha Köy
    Enstitülerine ve mezunlarına imrenecek, bugünkü eğitim sistemimize bir kez daha
    kahredeceksiniz.

      “Aşık Veysel Hasanoğlan’da” başlıklı kısmı okuduğunuzda Veysel’in kendi
      elleriyle diktiği kiraz ağacının akıbeti hüzünlendirecek sizi. “Anıtkanbir’de
      Hasanoğlan Köy Enstitüsü Öğrencilerinin Alın Teri” kısmında gözyaşlarınıza
      hakim olamayacaksınız.
      
    Tüm illerden gelen yüzlerce Köy Enstitülü öğrencilerin alın teri ile yapılan
    Hasanoğlan Köy Enstitüsü binalarının bu günkü içler acısı halini okurken
    duyarsızlığımıza, değerlerimize sahip çıkamıyor olmamıza ah edeceksiniz.
    Bu kitap sizi hem ağlatacak hem de düşündürecek. Ama umarım ki bu d
    üşünceler verim verir ve bir ışık olur okuyan herkese, mücadele gücü verir.

    
     Türkay ve Aydın Erkek, Nur Esen ile birlikte 24 Ocak 2015

     Tamamı belgelere dayalı bu güzel eseri bizlere hazırlayıp sunduğu için teşekkür
    ediyoruz  kendisine. Umarım okuyucusu bol olur. Kendisini gönülden kutluyor,
    yeni kitaplarını beklediğimizi belirtmek  istiyorum.

     Arzu Kök

      (1)  Mehmet Erbil, Köy Enstitüleri ve Yurtseverlik, Payda

        Yayıncılık 2014 Ankara

    Arzu Kök'e bu yazısından dolayı çok teşekkür ederim. Kalemine sağlık.


     
     Mehmet Erbil Yerkesik Halk Kütüphanesi'nde (Fotoğraf: Nabide Kılınç)

Nabide Kılınç ve Mehmet Erbil
  

MEHMET ERBİL YAZDI, KÖY ENSTİTÜLERİ VE YURTSEVERLİK.

   (Mehmet Erbil kitabını 10 Ocak 2015’te Payda yayıncılık Kızılay Ankara’da
    imzalıyor)
     Sevgili Erbil; Orada olmayı ne çok isterdim. Hani denir ya bazen gitmeseniz,
     görmeseniz de göz, gönül, kalp durur mu atar, heyecanla. Böylesine heyecan 
     anlarını kendi gözlemimle arşivime, tarihe kaydetmek isterdim. Biraz erken
     olmuş, havada soğuk. Don var buralarda. Kar bir pamuk savruğu kadar yağdı.
     Biraz daha olsaydı vakit. Kalbim orayı özledi. Sizleri, Ulus'u, sevgili Ata'mı
     özledi . Heyecanım artıyor, durmadan. Gözlerim ışıl ışıl sevinç yakıyor, o anlara.  
     Geçen gün Mahmut Makal ve Naciye Hanımla görüştüm. Hem de öylesine
     tesadüfle. Şimdi Naciye hanımın yengesi Raşide teyze ile tesadüf buluştuk,
     haydi telefon açalım Ankara'ya dedik, konuştuk. Şimdi ben de bilemeyeceğim
     birden yakın aile bağlarını, ancak şu Naciye Makal'ın kitabı (Bindim Tütün Küfesine)
    bana yol gösterdi o aileye tanıklığımı. Diyorum ki, bir de heyecanım sanatoryum 
    caddesine gideceğimiz yolu tutacağız. Öyle değil mi? Bir de Çankaya'ya sevgili
     Başkana gidelim randevu alarak. Gidecek pek çok heyecanlı yerler var, geldiğimde.
     Şimdilik biraz erken oldu, şu kitap imza gününüz. Olsun heyecanım orada ise.
     Yollar nedir ki? Yollar sizi bana bağlayan. Mahmut Makal sordu? Kitabı yolladı mı
      Erbil dedi, evet evet dedim . Ancak yakındır okuyacağım, yorumlarımı yazacağım,
      dedim. Elimde bir arkadaş getirdi. Tayfun Er'in Erguvaniler kitabı var. Türkiye'de
      iktidar doğanlar. İçinde ilginç yaşam kesitleri var. Gerçi daha benzer Soner
      Yalçın'dan okumuştum. Türkiye'de görebileceğimiz önde olan insanların yahudi,
       mason oldukları, yönettikleri. Dünyayı ötedir yönetmiyor mu yahudiler? O nedenle
       hemen kitabın ardından bir kitap daha var benzer, ancak şu imza gününe olay olan
       kitabınızı büyük bir zevkle okuyacağım. İmza anınız, geleceğe biriktirilecek olaylardır.
      Gün ve kişilere tarihe tanıklık edecek, ışık tutacaktır. Sevgi ve selam dileklerimle.(N.K)

       Sevgili Mehmet Erbil Ankara’da oturur. Köy Enstitüleri sevdalısıdır. Hasanoğlan Köy
       Enstitüsü deyince belgeleri , görselleri ile tarihe, geleceğe ışık tutan, Mehmet Erbil’dir…

      “Köy Enstitüleri ve Yurtseverlik” kitabının içindeki parçaları yaklaşık tamamına yakın
       okudum diyebilirim, birkaç parça belki gözümden kaçtı mı bilmem?

        Ancak kitabı dün gece oturdum saat geceyi aşmış 00.24, tekrar okumak, defalarca okumak,
        Köy Enstitülerini.

        Elbette çok etkiliyor bir devrin tanıklığı, Cumhuriyet’in sarsılmaz inancını daha çok
        yükseklere çıkarmak köy- kent arasındaki uçurumu kapatmak , memleketi Mustafa Kemal
        Atatürk’ün gösterdiği hedeflere ulaştırmak. İşte bunun en önemli canlı tanığı Köy Enstitüleri.

        Benim bu arada Sevgili Erbil’in kitabından en çok heyecanla öğrendiğim ve etkilendiğim
         şey Anıtkabir’de Hasanoğlan Köy Enstitüsü çocuklarının alın teri olduğudur.

        Bu heyecanlı yeri biraz açalım, kitabın sayfalarına dönelim;

       Ali Şahin öğretmen duygulanır anlatır, “1948 yılında Anıtkabir inşaatına Hasanoğlan’dan
       trene binerek geldik. Azıklarımızı bir kuşak içinde belimize sarardık. Omzumuzda kazma
       küreklerle Ankara Gar’ından yürüyerek Anıtkabir inşaat alanına gelirdik. O günlerde
      “bayrak direği” gelmişti, Amerika’dan. Orada yaşayan bir Türk iş adamı kendi fabrikasında
       yaptırmış. Çevre henüz düzeltilemediği için yol yok. Bu nedenle bayrak direğinin dikileceği
       yere direği çıkarmayı başaramamışlar. Tepe olan bölümün yolu çok dik. Düzeltilmesi gereği
       var. Kamyonlar bu dik yokuşlu tepeye tırmanamamış. Yetkililer Köy Enstitüsü yöneticilerinden
       yardım istemiş ve belirli günlerde kafileler halinde Ankara’ya öğrenciler taşınmıştır. Onlar
       yapı konusunda eğitim aldıklarına hiç zorluk çekmemişlerdir. Bu çalışmaya gönüllerinde yer
       etmiş olan Atatürk sevgisi, iş yapma eylemleriyle pekişerek daha da güçlenmiştir. Çünkü onlar
       bilirlerdir ki, “şimdi sözden çok iş zamanıdır”, öyle de yapmışlar yaparak, üreterek başarıya
       ulaşmışlardır. Yapı başı Mustafa Güneri “800 kişi ile çalışmalara destek verdik. 400 kişi kazma,
       400 kişi küreklerle geldik, demiştir. Ali Şahin öğretmen ise bayrak direğine kadar olan yolu
        düzelterek Hasanoğlan Köy Enstitüsü öğrencileri olarak biz yaptık. Bu yaptığımız stabilize
        yol bayrak direğinin yerine değin çıkarılabilmesini sağlamıştır” demiştir. Oluşturulan bu toprak
        yol, diğer araç, gereçlerinin de yapı alanlarına ulaşımın kolaylaştırmıştır.”

        Köy Enstitüleri bir sevdanın, Cumhuriyet’in ürünüdür. Köy Enstitüleri’nin üstüne örtülen
       toprak Türk milletinin geleceğini ve çocuklarının üstüne örtülmüş bir topraktır. Bu konuda
       çok şeyler söylendi, çok şeyler karalandı. Amaç karanlıkları açmak, yarasayı gecelere
       çağırmaktı. Karanlık neydi? Türk milletinin aydınlanacağı barış ve sevgi topraklarında ,
       vatanını tekrar kuşatan bir akım ,kör bir bağ.Onun temsilcileri, yöneticileri, çıkarları,
        işbirlikleri idi.

        Bugün Türkiye’nin geldiği yer, uzaklaştığı sevgili Ata’sının Türk milletine armağan ettiği
        geleceğin yırtılan ilkeleri, amaçları. Yaşanan süreçler, acılar, savaşlar neydi? Kurtulan yurt
        toprakları, vatan yeniden millet. Bugün gidilen yol ne oldu?

        Kitabın sayfalarına döner isem içinde neler buldum;

         Kitapta Mahmut Makal’ın sıcak anlatımlarını önsözünü buldum. Çok heyecanlandım. Öyle
         akıcı, etkileyici, sade, sesi aydınlık, özlem sevgi dolu.

         Kitabın arka sayfalarında , “Yerkesik ve Naciye Makal’ı buldum. Biraz da Naciye ablanın
         Aksu’ya gidişinden söz açalım ;

        On bir yaşındaydım. 1942 Şubat’ının soğuk bir günü’nde ağabeyimle birlikte yaya, köyden
        Muğla’ya gitmek üzere yola düştük. Köy Enstitüsü’ne kayıt işlemi yaptıracak, sonra geri
       dönecektik. Birkaç ay sonra okuldan haber gelince okula gidecektim. Elimde çıkın, başımda
        bürüntü vardı. İlkokulu bitirir bitirmez “günahtır” gerekçesiyle başımı örtmüştü, b abam.
        Neyse yine bir kamyon yolculuğundan sonra, Antalya’ya, oradan doğruca okula, Aksu Köy
        Enstitüsü’ne geldik. Bizi idare odasına götürdüler. Güleç yüzlü, dazlak kafalı, insana insanca
        bakan bir adamın karşısına çıktık. Hoş beşten sonra bu adam, yitiririz diye paramızın bir
        kısmını aldı defterine yazdı. Adam haftaya gelip kendisinden harçlık almamızı, söyledi.
        Bir şeyler yazdı çizdi, sonra bir abla çağırarak beni ona teslim etti. “Bak Şehriye, ” dedi.
        “Bu küçük kızımız okula alışıncaya kadar yanından hiç ayrılmayacaksın”. Ambardan
         lçüsüne uygun elbise al, yatağını göster.”

         İşte Enstitülerin, sıcak yuvaların, insan canları. Vatan evlatlarını aynı ateşle yetiştiren.
         Hepsini saygıyla selamlıyorum.

         Yazımda heyecan olunca birden kitabın sayfalarına daldım. Eminim sevgili Erbil bu
          heyecanımı görecektir. Yüzümün gülümsemesini.

          Bir gök kuşağı alıp yolladı Mehmet Erbil. Yerkesik ziyaretlerinde bulundu. Ancak bir gün
          de Yerkesik sokaklarında dolaşalım birlikte.

          Kitabın imza günü var 10 Ocak’ta. Bir daha belki fuarda. Hayırlı olsun. İnsan üşür mü bu
          havada. Üşümez. Ankara hala eksi 14 derece altında seyrediyor olsa da. Bu denli sıcak
          yuvanın o görkemli insanlarının içinde.

          Mehmet Erbil kimdir? Hiç tarif etmeden onu Hasanoğlan Köy Enstitülerinin sevdasını hayatının,
        yüreğinin içine geçirmiş bir değerli yurtsever, ressam, bir sıcak güzel kalp , bir onurlu duruşun
        sahibi desek yeter .

         Adıyaman’da 1948 yılında doğru. Resim eğitim Resim İş Gazi Eğitim Enstitüsü’nde bitirdi.
         1981 yılında görevli bulunduğu Ankara Hasanoğlan Atatürk Öğretmen Lisesi’nde açılan
         100 yıl Atatürk Müzesi’nin açılışına üç yıllık bir çalışma ile katkıda bulundu. Anadolu’nun
         kırsal peyzajının yaşam koşullarını şiirsel gerçekçi bir çizgi, anlatım ile resimlerine, yazılarına,            
         araştırmalarına taşıdı. 19 kişisel sergi açtı. Çok sayıda karma sergiye katıldı. Ankara’da kendi
         atölyesinde çalışmalarını sürdürmektedir.

          Uzanıp giden yol sizi bana bağlayan Sevgili Naciye-Mahmut Makallar, tüm beraber bir arada
          sohbetlerini, toplantılarını heyecanla sürdüren emekçiler,gerçek yurtseverler, siz Sevgili
          Mehmet Erbil bu kalp heyecanlı, sizinle imza gününde.

         Sevgiyle selam olsun sizlere . Emeklerinize, nice güzel buluşmalara, birlikteliklere size ve s
         evgili ailenize nice sağlıklı yıllar ,birlikte buluşmalar diliyorum.

        Payda yayıncılık üyelerine sevgilerimi, teşekkürlerimi iletiyorum.

         Saygılarımı yolluyorum hepinize.

        Nabide KILINÇ Yerkesik. 10 Ocak.2015